साकेला उधौली सुरु, प्रकृतिपूजक किरात समुदाय देशभर उल्लासमय
काठमाडौँ,मंसिर १८ । प्रकृतिपूजक किरात समुदायको महान् चाड साकेला उधौली आजदेखि सुरु भएको छ। किरात समुदायले प्रत्येक वर्ष मङ्सिर पूर्णिमादेखि १५ दिनसम्म उधौली र वैशाख पूर्णिमादेखि एक महिना उभौली चाड मनाउने परम्परा रहेको छ।
खोटाङको मझुवागढीस्थित किरात ऐतिहासिक स्थल एवं भूमे थानमा विधिवत् पूजा–आराधना गर्दै उधौलीको सुरुवात गरिएको छ। जिल्लाका विभिन्न साकेला थानहरूमा पूजा, समारोह र सांस्कृतिक कार्यक्रमहरू आयोजना गरिएको स्थानीय किरात राई यायोख्खाका अध्यक्ष युगसन किरातले जानकारी दिनुभयो।
उधौलीमा वर्षभरि खेती–पातीमा समृद्धि हुन्, अन्नको सहबसोस् र अनिकाल नलागोस् भन्ने कामनासहित प्रकृतिको पूजा गर्ने चलन छ। कुखुराको भाले, जाँड–रक्सी, अदुवा, पहेँलो चामललगायत सामग्री प्रयोग गरी सामूहिक पूजा गरिन्छ।
साकेला पर्वको अवसर पारेर खोटाङका रुपाकोटगढी, मझुवागढी, तुवाचुङ–जायजुम, जन्तेढुङ्गा, छोङ्खा, कपासेभञ्ज्याङलगायत स्थानमा पूजा र साकेला सिली नाचेर चाड मनाइएको छ। ढोल–झ्याम्टा बजाउँदै गोलो घेरा बनाई चराचुरुङ्गी तथा जनावरका हाउभाउ अभिनय गर्दै नाचिने सिली प्रत्येक समुदायअनुसार फरक हुने बताइन्छ।
युवायुवती परम्परागत पोशाक—दौरा सुरुवाल, गुन्युचोलो, लाछा, सिरबन्दी तथा विभिन्न गहनामा सजिएर साकेला सिलीमा रमाइरहेका छन्। धरान, खोटाङ, भोजपुरदेखि काठमाडौँसम्मका साकेला थानमा युवापुस्ताको उल्लेख्य उपस्थिति छ। “हाम्रो संस्कृति जोगाउन युवा पुस्ता सक्रिय हुनु जरुरी छ,” धरानका सरोज किरातीले बताए।
किरात राई समुदायले उधौलीलाई बाली थन्क्याउने र उभौलीलाई बाली रोप्ने समयका रूपमा मनाउँछ। राई, लिम्बू, सुनुवार र याख्खा समुदायले पनि आजका दिन आफ्नाअफ्नै परम्पराअनुसार चाड–पर्व मनाइरहेका छन्—राईले साकेला, लिम्बूले चासोक तङ्नाम, सुनुवारले फलेस्याँदर र याख्खाले चासुवा।
किराती मान्यताअनुसार मङ्सिर पूर्णिमादेखि हिउँदे मौसम सुरु भएको मानिन्छ। बाली भित्र्याएको खुसीयालीमा मनाइने उधौली पर्वले समुदायबीच एकता, परम्परा र पहिचानको संरक्षणमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याउँदै आएको छ।